Sierakowice
„Nazwa Sierakowice reprezentuje dość rzadki na Pomorzu typ nazw patronimicznych, czyli takich, które wskazują na potomków właściciela lub założyciela miejscowości. Pierwotnie, gdy oznaczały one ludzi, miały zakończenie -icy, a więc Sierakowicy, czyli potomkowie Sieraka. Przyrostek -ic bowiem i jego warianty pochodne -ewic
i -owic wskazujś na postać nazwy syna w stosunku do określenia ojca, jak np. wojewodzic to 'syn wojewody', kasztelanic 'syn kasztelana', panic, potem panicz 'syna pana'. Tak też Piechowic to 'syn Piecha, czyli Piotra', Bieszkowic to 'syn Bieszka', Mściszewic to 'syn Mścisza, czyli Mścigniewa lub Mścisława', Zdunowic to 'syn Zduna' itd. Widzimy, że te określenie ludzi dały początek nazwom dzisiejszych wsi Bieszkowice, Mściszewice, Piechowice, Zdunowice. Te nazwy patronimiczne pochodzą bardzo często od imion skróconych lub spieszczonych. W wypadku Sierakowic takim imieniem był Si(e)rak; imię to powstało od pełnego dwuczłonowego imienia staropolskiego Sirosław z pierwszym członem siry, tj. 'szary'.
Etymologia ludowa kojarzy nazwę Sierakowice ze zwrotem szeroko widzieć, takie tłumaczenie przynajmniej znajdziemy u F. Ceynowy w jego Skôrbie kaszëbsko-słowińszczi mowë. Nic to nie ma wspólnego z genezą nazwy. Sierkowice były wsią królewską, notowaną od XIV w., należały do starostwa w Mirachowie, dlatego spotykane też na Pomorzu nazwisko Sierakowski (związane szczególnie z Waplewem na Powiślu Gdańskim) wywodzi się raczej z wielkopolskiej wsi Sierakowo. Dodać też warto, że patroniomiczne nazwy Sierakowice mamy także pod Łowiczem, Tarnowem i pod Gliwicami. Wszędzie tam zamieszkiwali ludzie o imieniu Sierak, a ich potomkowie dali nazwy osadom. [...]"
Edward Breza Nazwy miejscowości gminy Sierakowice Sierakowice 1999, s. 50–51.
„[...] Gdy o czas powstania osad ludzkich w rejonie skierakowskim chodzi, to trzeba powiedzieć, że rejon ten został dość późno zasiedlony. W wieku XII i XIII, a więc w okresie książąt pomorskich, nie zastała zaświadczona żadna miejscowość. Według zgromadzonej dokumentacji źródłowej osadnictwo zaczyna się za czasów krzyżackich w XIV wieku. Wtedy weszły do źródeł Gowidlino, Paczewo, Puzdrowo, Sierakowice, Załakowo. Wiek XV przynosi Kamieński Młyn, Kamienicę Królewską i Kamienicę Szlachecką, Pałubice oraz Tuchlino, metrykę XVI-wieczną mają Łyśniewo i Mojusz, w XVII w. trafiły do źródeł: Lemany, Skrzeszewo i Smolniki; siatka osadnicza zagęszcza się wyraźnie w w. XVIII, ujawnione wtedy zostały: Bącka Huta, Bukowo, Ciechomie, Kamienicka Huta, Kamionka, Karwacja, Kokwino, Kowale, Kujaty, Łączki, Migi, Mrozy, Nowalczysko, Patoki, Poręby, Przylesie, Rębienica, Sierakowska Huta, Stara Huta, Szklana, Szopa, Tuchlinek, Wygoda; w XIX w. poświadczone zostały: Ameryka, Borowy Las, Dąbrowa, Długi Kierz, Drozdowo, Janowo, Jelonko, Karczewko, Karłowo, Leszczynki, Lisie Jamy, Srocze Góry, Welk, wreszcie dopiero w XX w. odnotowane w źródłach zostały: Dolina Jadwigi, Jagodowo, Kabłowo, Kawelki, Koryto, Kukówka, Moczydła, Olszewko, Polejańska, Piekiełko, Sosnowa Góra, Stara Maszyna, Szramnica, Wichrowe Wzgórze, Zarębiska.
Chronologia nazw zdradza działalność człowieka w terenie. W XVII w. np. zaczął się karczunek lasów, celem wzięcia ziemi pod uprawę i dzięki potrzebie zdobycia utrzymania poprzez produkcję i sprzedaż węgla i popiołu drzewnego, dziegciu i smoły, które to produkty sprzedawano w Gdańsku i płacono nimi jako powinność staroście mirachowskiemu. Powstały wtedy (w. XVII i XVIII) liczne huty, w tym huty szkła (por. Szklana). Pojawili się smolnicy, którzy dali początek osadzie Smolniki. Dla zdobycia miejsc pracy osiedliły się rodziny: Kujatów, Mrozów, Lemanów, Patoków, dając początek nazwom miejscowości.
Gdy o stosunki własnościowe chodzi, to własność szlachecką stanowiły Kamienica Szlachecka, Pałubice, Puzdrowo, Skrzeszewo i Tuchlino. Pozostałe wsie (nie mówię tu już o drobnych osadach i wybudowaniach) były królewszczyznami, w rejonie sierakowskim nie było własności kościelnej, zarówno biskupiej jak i zakonnej.
Nazwy ujawniają dzieje terenu i ludzi. [...] Z bogactwa ziemi: lasów, różnych gatunków drzew oraz kamieni tworzył dla siebie zagrody wokół łąk i gór oraz nazywał je od kamieni: Kamienica, Kamionka i bogactwa lasu: Borowy Las, Bukowo, Długi Kierz oraz gospodarki leśnej: Poręby, Zarębiska, Jagodowo, Sosnowa Góra, Leszczynki, licznych hut oraz spotykanych zwierząt: Jelonko, Srocze Góry, Lisie Jamy. Utrwalił też nazewnictwo właścicieli tych ziem: Paczewo, Puzdrowo, ich całe rodziny: Lemany, Kujaty, ich potomków: Sierakowice, Pałubice, nazwy zawodowe: Kowale, Smolniki. [...]"
Edward Breza op. cit. s. 73–74.
|